Het coronapaspoort, een (noodzakelijk) kwaad?

5 november 2021 — HANNAH RICHTER & JORDY NIJENHUIS

Met wederom een piek in het aantal coronagevallen en ziekenhuizen die opnieuw overweldigd raken, worden er over de hele wereld nieuwe maatregelen genomen. Een populaire aanpak is het invoeren van coronapaspoorten. Ze komen in vele namen: de corona QR-code, Gezondheidspas, Green Pass, Coronapas, de lijst is eindeloos. Hoewel deze paspoorten veel worden gebruikt bij het reizen tussen verschillende landen, verschilt het gebruik ervan binnen de landsgrenzen enorm. In sommige landen is de toegang tot bars en restaurants beperkt, in andere zijn ze nodig om toegang te krijgen tot de werkplek, en in sommige landen worden ze juist helemaal niet gebruikt. Omdat niet iedereen ervoor kiest zich te laten vaccineren, roept deze nieuwe maatregel enkele belangrijke ethische vragen op:

• Willen we leven in een samenleving waarin we niet-gevaccineerden anders behandelen?

• Is het acceptabel om mensen praktisch te dwingen om vaccins te nemen door middel van vaccinatiepaspoorten?

• Hoe kunnen we kwetsbare mensen en de gezondheidszorg beschermen zonder de polarisatie tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden te vergroten?

• Hoe kunnen we de veiligheid garanderen zonder dat de overheid elk aspect van ons sociale en professionele leven reguleert en zonder onze burgerlijke vrijheden weg te nemen?

Landen hebben deze vraagstukken verschillend benaderd. Op de meeste plaatsen zijn vaccinatiepaspoorten beschikbaar voor diegenen die zijn ingeënt, onlangs hersteld zijn van het coronavirus of een negatieve test hebben. In Duitsland noemen ze dit de '3G's': 'Geimpft, Genesen oder Getestet', wat 'gevaccineerd, hersteld of getest' betekent. Door 'getest' in het paspoort op te nemen, kunnen degenen die niet zijn ingeënt toch maatschappelijke activiteiten ondernemen waar het paspoort vereist is. Hier, in Nederland, is de mogelijkheid om geteste mensen toegang tot een QR-code te ontnemen echter nog niet uitgesloten.

Ondanks dat Italië vaccinaties niet verplicht stelt, hebben ze het voor niet-gevaccineerden ongelooflijk moeilijk gemaakt om rond te komen. Hun 'Green Pass' is namelijk verplicht op alle werkplekken. De Italiaanse Europarlementariër Nicola Procaccini vindt de maatregel ‘oneerlijk’, omdat het de Italianen ‘in een situatie plaatst waarin vaccinatie bijna verplicht is’. Dankzij deze maatregel worden ongevaccineerden volgens hem ‘uit de samenleving geweerd’.

In Engeland bracht de regering de zomer door met het bespreken van plannen voor de invoering van een vaccinatiepaspoort. Deze zouden nodig zijn om nachtclubs en grote evenementen binnen te komen. Zij kwamen echter op het laatste moment terug op hun besluit nadat de vaccinatiegraad toenam. De minister van Buitenlandse Zaken gaf zelfs toe dat dit slechts een truc was om meer mensen te overtuigen van het nut van vaccinaties.

“Maar, misschien wordt de soep niet zo heet gegeten als het opgediend wordt. Nadat er een vaccinatieplicht werd ingevoerd waarschuwde de vakbond van de politie van New York dat 10.000 agenten ontslag zouden nemen. Na invoering bleken er slechts 34 verplicht op onbetaald verlof te moeten.”

In april kondigde de Amerikaanse regering aan dat ze geen vaccinatiepaspoorten zullen invoeren vanwege privacyredenen en om de rechten van hun burgers te beschermen. Toch zullen ze in de komende maanden worden geconfronteerd met strengere coronaregels. Bedrijven mogen alleen nog gevaccineerd of getest personeel toelaten. Het mandaat is alleen van toepassing op grotere bedrijven, maar zal betrekking hebben op ongeveer tweederde van alle werkenden. Hierdoor wordt er in feite een vaccinatiepaspoort gecreëerd zonder het als zodanig te labelen. Deze maatregelen hebben, zoals te verwachten valt, voor een sterk gepolariseerd debat gezorgd. Maar, misschien wordt de soep niet zo heet gegeten als het opgediend wordt. Nadat er een vaccinatieplicht werd ingevoerd waarschuwde de vakbond van de politie van New York dat 10.000 agenten ontslag zouden nemen. Na invoering bleken er slechts 34 verplicht op onbetaald verlof te moeten.

In landen met een lage vaccinatiegraad, zoals Roemenië en Bulgarije (beide met een percentage ver onder de 40%), wordt ook ingezet op vaccinatiepaspoorten. In Roemenië zijn ze hard aan het werk om de vaccinatiegraad te verhogen: ze hebben een vaccinatiepaspoort ingevoerd waarbij houders hun pas moeten tonen om 's nachts hun huis te verlaten. Deze maatregel lijkt te werken, aangezien 80.000 Roemenen hun eerste dosis van het vaccin kregen op de dag voordat het paspoort werd ingevoerd. Een enorme steniging in vergelijking met het dagelijkse gemiddelde van slechts 4.000 in een maand ervoor.

“Zonder het gebruik van dwang slaagde het land erin om de bijna 40 procent van de bevolking die twijfelde over de vaccines te overtuigen.”

Uiteindelijk moeten we misschien naar Portugal kijken voor antwoorden. Het land heeft zojuist hun vaccin-taskforce ontbonden nadat ze een vaccinatiegraad van meer dan 98% hebben bereikt onder in aanmerking komende mensen. Zonder het gebruik van dwang slaagde het land erin om de bijna 40 procent van de bevolking die twijfelde over de vaccines te overtuigen. Het deel van de bevolking dat nu nog twijfelt, is nog maar 2,2 procent. Volgens vice-admiraal Henrique Gouveia e Melo, de coördinator van de taskforce, was dit mogelijk door de politiek buiten de vaccinatie-uitrol te houden. Zijn benaderde het vaccinatieprogramma als een militaire operatie, als een oorlog tegen een onzichtbare vijand. Met militaristische berichtgeving en agressieve methode om desinformatie tegen te gaan, slaagde hij erin bijna elke twijfel over het vaccin weg te nemen.

Wat denk jij? Is het coronapaspoort een noodzakelijk kwaad? En welke ethische bezwaren heb jij? Wij horen graag jullie mening over dit vraagstuk. Sluit je aan bij onze besloten (Facebook)groep om te reageren!