RACHEL, BOUBAKER & LISE: Jongerenwerk in Coronatijd
25 SEPTEMBER, 2020 — EDWIN VAN DE SCHEUR
“Opeens begon men in te zien hoe belangrijk online jongerenwerk is.”
Sinds het begin van de Coronacrisis liggen jongeren onder een vergrootglas. Het is niet voor niks dat Rutte hen voor de zomer vroeg om de revolutie te beginnen, en er tegelijkertijd beelden opdoken van minister Grapperhaus die heel overtuigend verkondigd dat ‘slimmer chillen’ corona ‘zal killen’. “BOOMER!” luidt een van de weinige reacties op het filmpje.
Iedereen in Nederland kreeg al mee hoe docenten na de sluiting van de scholen hun lessen halsoverkop naar het internet wisten te verplaatsen. Maar, op datzelfde moment, kwamen ook de jongerenwerkers — die juist buiten schooltijd zich om de jongeren bekommeren — voor een flinke uitdaging te staan.
Buitenactiviteiten konden vaak niet doorgaan en buurthuizen waren beperkt toegankelijk of zelfs helemaal gesloten. Tegelijkertijd werd er ook veel van jongerenwerkers gevraagd. Niet alleen moesten ze adequaat omgaan met de nieuwe corona maatregelen, ze moesten ook nog steeds een oogje in het zeil zouden houden — iets wat opeens vooral online moest gebeuren.
Hoe gingen jongerenwerkers om met deze plotselinge verandering? Samen met Movisie kregen wij de kans om met drie jongerenwerkers hierover te spreken; over de uitdagingen, maar vooral ook over de lessen die ze de afgelopen tijd hebben geleerd. Dit zijn de vijf belangrijkste:
1. Online platforms zijn meer dan een communicatiemiddel: ze vormen een eigen leefwereld.
Instagram, TikTok, Snapchat — de online platforms waar jongeren zich gemiddeld 1 tot 3 uur per dag op begeven zijn voor de meeste mensen boven de 25 nauwelijks meer te volgen. Zelfs voor jongerenwerkers is het nog vaak een uitdaging. Toen de ‘intelligente lockdown’ in Nederland werd afgeroepen was het voor veel jongerenwerkorganisaties dan ook een grote wake-up call.
Boubaker in de eerste aflevering van zijn online serie: ‘In de Waggie met Boubaker'
“Het was het enige middel dat we nog hadden,” legt jongerenwerker Boubaker uit Nijmegen uit. “Opeens begonnen mensen in te zien hoe belangrijk online jongerenwerk is.”
Boubaker werkt voor Bindkracht10, een jongerenwelzijnsorganisatie in Nijmegen die al enige tijd probeert om de grote stap naar de online wereld te zetten. Het is immers een goede plek om op de hoogte te blijven van wat er leeft onder jongeren; om mogelijke problemen te signaleren, en om ondersteuning en informatie te bieden.
“Ik wil met jongeren in contact staan. En als zij vooral online zijn, dan is dat de manier om het te doen.”
Het internet is vooral een plek om in contact te komen. Zo vertelt Rachel die, net op de dag dat alle buurtcentra moesten sluiten, bij haar nieuwe werkgever Voor welzijn in Den Haag begon:
Een kijkje achter de schermen op Rachel’s instagram
“Dat was een gek moment om binnen te komen,” legt ze uit, “want niemand wist wat er nou precies zou gaan gebeuren.”
“Ik moest in contact komen met jongeren en dat kon eigenlijk alleen nog maar online. Instagram lag voor de hand omdat het een platform is waar jongeren veel contact met elkaar onderhouden, en in veel gevallen elkaar überhaupt voor het eerst ontmoeten.”
“Het is niet dat ik de online wereld zo zeer geweldig vind — alhoewel ik de smaak inmiddels wel te pakken heb. Maar ik wil op de eerste plek vooral met jongeren in contact staan. En als zij online zijn, dan is dat de manier om het te doen.”
2. Ook online moet je jezelf zijn.
Voor Rachel was het dus niet nieuw om online te zijn; maar door de nieuwe situatie, had ze wel meteen een belangrijke les opgepikt:
“Ik moest helemaal van scratch beginnen om mijn doelgroep te benaderen, en met een simpele hashtag kom je er natuurlijk niet. Daarom heb ik initieel via mijn privé omgeving jongeren gevraagd om mijn account te delen. Als je wordt aangedragen, word je toch sneller vertrouwd.”
“Het is heel belangrijk jezelf te zijn op instagram. Bij de vorige baan vond ik het nog moeilijk om mezelf zo op de voorgrond te zetten, maar nu heb ik me er toch overheen gezet. Dat was in het begin wel even wennen. Maar als je dat doet, kunnen jongeren zien met wie ze te maken hebben. Ze durven ook eerder op je af te stappen met problemen waar ze tegen op lopen. Via Instagram hebben ze je zo een bericht gestuurd.”
3. Voordat je kan zenden, moet je eerst luisteren.
Aan het begin van de coronacrisis besloot Boubaker al snel zijn eigen draai te geven aan de nieuwe werkelijkheid:
Op Boubaker’s instagram zijn alle live uitzendingen te vinden.
“In de eerste weken van de lockdown heb ik iedere maandag live sessies gehouden met bekende artiesten, voetballers — mensen met heel veel aanhang. Ik merkte al snel dat de jongeren er massaal naar keken. Het is een beetje een hype geworden. Ik werd zelfs een paar keer op straat herkend. Dat heeft mij veel energie gegeven.”
“Ik denk dat je zag dat juist met corona, mensen zich snel verveelden en veel online waren. Als je dan een jongerenwerker ziet spreken met een van jouw idolen; dat spreekt dat je toch aan. Ze vroegen mij al snel hoe het mij lukte om hen te bereiken. ‘Tja, netwerk, netwerk.’ Leg je dan uit.”
“Bovendien is er op een platform als instagram veel interactie. Jongeren kunnen niet zomaar in de buurt komen bij deze rolmodellen — en tijdens die livesessies kunnen ze gewoon direct vragen stellen.”
Het was voor Boubaker twee vliegen in een klap: niet alleen lukte het hem om op deze manier in contact te blijven met jongeren uit zijn omgeving, hij wist ook een platform te creëren waar corona goed besproken kon worden: “Het zijn juist de rolmodellen die op zo’n moment heel goed boodschappen over de coronamaatrdegelen kunnen overbrengen.”
“Dalijk wordt het wéér zo gênant!”
Een open houding kan vaak een wereld van verschil maken. Het is een les die ook Rachel heeft geleerd:
“Ik had een keer een heel ongemakkelijk gesprek met een jongen en een meisje — waarschijnlijk een stelletje — waaraan ik mij probeerde voor te stellen. Ik liep op ze af terwijl zij op een bankje aan het chillen waren. Het gesprek dat volgde verliep best gênant. Het was duidelijk dat ze niet geïnteresseerd waren in wat ik te vertellen had en ik dacht bij mijzelf: ‘wat kan ik hier nu nog van maken?!’ Maar niet lang daarna hield het gesprek alweer op.”
“Een week later zag ik twee jongens voetballen. Even ging dat vorige gesprek door mij heen: ‘dalijk wordt het wéér zo gênant’. Desondanks ben ik toch op ze afgestapt. Op het werk waren wij al aan het nadenken over bepaalde zomeractiviteiten en ik vroeg hen wat zij zouden willen doen. De jongens werden meteen enthousiast en kwamen met allerlei ideeën op de proppen.”
“Doordat ik het gesprek inging met de insteek om naar de jongens te luisteren, in plaats van naar ze te zenden, kreeg het gesprek meteen een compleet andere dynamiek.”
4. Jongeren hebben het juiste voorbeeld nodig.
Ook #JongLeiderdorp zette instagram extra in om in contact te blijven met de jongeren uit de buurt.
Zowel in de media als menig lokale omgeving worden er regelmatig zorgen geuit over de mate waarin jongeren de crisis serieus namen. Ook voor de jongerenwerkers was het in het begin een moeilijke boodschap om over te brengen. Het was een probleem waar Lise uit Leiderdorp, jongerencoach bij #JongLeiderdorp, in het begin veel mee te maken had:
“Ze hadden het eerst allemaal niet zo door,” vertelt ze. "Ze vertoonde laks gedrag, ze gingen voetballen of bij het winkelcentrum chillen. Daardoor kregen ze veel negativiteit van andere buurtbewoners te verduren.”
“Het kwam heel lang niet dichtbij genoeg. De jongeren die het allemaal met een korreltje zout namen hadden bijvoorbeeld geen kwetsbare mensen in hun directe omgeving. Ze voelen zich dan toch snel onaantastbaar. Bovendien spraken ze dan toch snel met elkaar af onder het mom van: ‘ja ik ken diegene toch; die is echt niet ziek.’”
“Op een gegeven moment kwamen er berichten voorbij over een 16-jarige jongen uit Breda die op de IC was beland. Ik merkte meteen dat de jongeren in mijn omgeving het serieuzer gingen nemen. Toen kwam het opeens dichtbij.”
“jongeren worden snel gegeneraliseerd.”
“Uiteindelijk werkt het voor iedereen zo. Naarmate de pandemie langer duurt, en het voor ons allemaal wat meer een ver-van-je-bed-show wordt, zie je hoeveel invloed zoiets kan hebben.”
“De jongeren worden snel gegeneraliseerd, en ik zie ook wel vaak hoe oudere generaties ook niet altijd het juiste voorbeeld geven. Als je de berichten hoort van de drukte in de bouwmarkt of in de trein naar Zandvoort — dan moet je ook niet schrikken dat jongeren denken dat ze in groepjes kunnen hangen,” concludeerde Lise.
Jongeren zijn gevoelig voor onrecht en hypocrisie. Het zal bijvoorbeeld niet helpen als een bewindspersoon enerzijds roept dat we door minder te chillen corona kunnen ‘killen’ als hij een aantal maanden later een feest organiseert waar de ene na de andere regel wordt overschreden.
Voordat men dus gelijk naar een verre ander wijst, is het misschien ook van belang om naar jezelf en je nabije omgeving te kijken. Het geven van het juiste voorbeeld is cruciaal.
5. Als één groep zich snel kan aanpassen aan situaties, dan zijn het jongeren wel.
Het is eigenlijk vooral opvallend hoe flexibel vele jongeren reageerde op de crisis. Er werd van alles online georganiseerd — ook door de jongerenwerkers, en het animo was groot. Zo organiseerde Lise voor de jongeren in en rondom Leiderdorp een online Fortnite toernooi:
“Het begon met een simpel bericht op instagram: ‘woensdag — Fortnite toernooi, wie doet mee?’ In eerste instantie hadden we zes deelnemers, maar binnen no time moesten we zelfs een maximum van 16 deelnemers per sessie instellen.”
De dagwinnaars komen op onze winnaarslijst terecht en als de crisis voorbij is gaan we samen een leuke activiteit doen. Paintballen bijvoorbeeld — maar dat gaan we tegen die tijd wel samen met de groep beslissen. Dan krijgen zij ook gelijk een gratis cursus overleggen erbij,” zei Lise met een knipoog.
“Het is aan ons om een luisterend oor te bieden.”
Ook Rachel was vooral positief verrast over de weerbaarheid en het initiatief van jongeren. Ze kon het ene na het andere voorbeeld noemen van jongeren die iets wilde betekenen voor hun omgeving. Zo ook die twee voetballende jongens die ze eerder benaderde:
Eerder kwam Rachel al via instagram op een nieuw idee toen ze online iemand creatief voor plantjes zag zorgen. Het resultaat: een heuse plantenbieb in de buurt.
”Toen ik eenmaal met ze aan de praat raakte over mogelijke zomeractiviteiten, hadden ze meteen het idee om een project op te starten waarin jongeren uit de buurt zouden worden uitgedaagd om allerlei kunstwerken te maken en hier in de buurt te plaatsen. Bijna niemand is de afgelopen tijd op vakantie geweest, en de kunstwerken kunnen er op gericht zijn op het opwekken van het vakantiegevoel.”
“Ik ben gelijk met ze gaan brainstormen. Ze hadden voor de zomer net hun VWO afgerond, dus ze wilde wat doen; zich inzetten. Creatief worden. Dat vond ik zo tof! Het sluit ook heel erg aan op die eerdere oproep van Rutte. We moeten hen betrekken en serieus nemen. Momenteel ben ik hen aan het helpen in de zoektocht naar een budget om dit project te realiseren.
“Dat soort dingen zorgen voor betrokkenheid. Soms zijn we er om bepaalde problematiek te signaleren, maar nog vaker is ons werk preventief en is het aan ons om gewoon iets mee te geven en een luisterend oor te bieden. Op die manier zet je jongeren in hun kracht. Op die manier kunnen zij zichzelf ontplooien — ook tijdens een crisis als deze.”
Dit verhaal is voortgekomen uit onze samenwerkingen binnen Project Grey.
Ben je jongerenwerker en wil je meer weten over online jongerenwerk? Bekijk dan deze publicatie op het Kennisplatform Integratie & Samenleving!