MUREN TUSSEN BUREN
28 JANUARI, 2020 — JORDY NIJENHUIS
Belfast is een stad met meerdere gezichten. Betreed de stad als toerist, dan kom je terecht in een open en levendige plaats die omringd wordt door weelderige groene heuvels. Maar, groei je er op in een van de buitenwijken, dan kijk je waarschijnlijk met een compleet ander perspectief naar de stad. Opeens is Belfast een thuisplaats van onrust en wederzijdse vijandigheid; een stad die daarnaast vaak vergeten wordt door het Britse vasteland.
De stad is verdeeld.
Op een steenworp afstand van het toeristische stadscentrum, vind je de zogenaamde 'vredesmuren', muren die zijn gebouwd om de katholieke en protestantse buurten van elkaar te scheiden. De eerste afscheidingen werden gebouwd in 1969 tijdens ‘de Troubles’, het gewelddadige conflict waarin verschillende facties vochten om de voortzetting of afschaffing van de unie tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië. De muren waren bedoeld als een tijdelijke buffer tussen de vechtende gemeenschappen, maar zelfs na de ondertekening van het Goedevrijdagakkoord, die de Troubles officieel tot een einde bracht, zijn er alleen maar meer muren bij gebouwd.
Wanneer je door de straten van deze verdeelde buurten loopt, dringt een veelzijdigheid aan tegenstrijdige impressies zich aan je op. Op het eerste gezicht lijken de buitenwijken van Belfast sterk op hun doorsnee Nederlandse evenbeeld: mensen staan op tijd op om naar hun werk te gaan, een aantal oudere mannen zitten —al veel te vroeg— in het lokale café, en in het weekend voetballen de kinderen midden op straat.
Tegelijkertijd heeft het verleden duidelijk zijn stempel achter gelaten. Kleurrijke muurschilderingen van overleden strijders en een verscheidenheid aan gedenktekens zijn in bijna iedere straat te vinden. Sommige huizen hebben zelfs plakkaten boven hun deur die de gewelddadige en vaak dodelijke inbraken door gewapende strijdkrachten herdenken.
Ze vormen een grimmige herinnering aan de vroegere Troubles; een periode waarin Belfast nog bekend stond als de terreurhoofdstad van de wereld. Een periode waarin bomaanslagen en gewelddadige invallen aan de orde van de dag waren.
Zo nu en dan doemen vanachter de rijtjeshuizen de vredesmuren op. Hoe vreemd deze muren in eerste instantie voor een buitenstaander aanvoelen, zijn de meeste omwonenden het erover eens dat ze nodig zijn om de vrede te bewaren.
De muren roepen veel vragen op, niet alleen voor de Noord-Ieren, maar voor elke samenleving die op de ene of andere manier te maken heeft met polarisatie. Hoe houdt je mensen die zich buitengesloten voelen betrokken bij de samenleving? Hoe bewaar je de vrede tussen vechtende gemeenschappen? En hoe voorkom je nog verdere escalatie zonder tegelijkertijd verdere vervreemding te veroorzaken?
Polarisatie begint misschien als een abstract en ongrijpbaar begrip, maar vanaf het moment dat het zich fysiek manifesteert —het moment dat we muren tussen buren gaan bouwen— zal het uiteindelijk zoveel meer moeite gaan kosten om ze ooit weer af te breken.
